varesh

شعری از زنده یاد رهی معیریخیابونشم تو تهران نزدیک فاطمیه است

ساقی بده پیمانه ای ز آن می که بی خویشم کند

                                                 بر حســن شور انگیـز تو عاشق تر از پیشم کند

زان مـی که در شبهـــای غم بارد فروغ صبحدم

                                               غافـل کند از بیش و کـم فارغ ز تشویشم کند

نور سحــرگاهی دهد فیضی که می خواهی دهد

                                               با مسکنت شاهـی دهد سلطان درویشم کند

سـوزد مــرا سازد مـــرا در آتش اندازد مرا

                                             وز مــــن رهــــا سازد مرا بیگانه از خویشم کند

بستاند ای سرو سهـــی! سودای هستی از رهی

     وندها وانواع آن در زبان فارسی           
وندها تکواژهای هستند که در ابتدا یا میانه و یا پایان کلمات می آیند و عموما معنای کلمه راعوض کرده و در بیشتر موارد طبقه ی دستوری کلمه را نیز تغییر می دهند .
پیش وندها عبارتند از:
1 – نا + اسم :  ناسپاس ، ناراحت ، نامرد
2 – با + اسم :  با ادب ، بانمک ، با هوش ، بااخلاق
3 – هم + اسم :  هم  پیمان ، هم فکر ، هم کلاس، همراه
4 – ب + اسم :  بخرد ، بنام (مشهور)
5 – بی + اسم :  بی خرد ، بی نوا ، بی هنر ، بی حوصله
6 – نا + بن فعل : نا شناس ، نادان ، ناتوان
7 – ن + بن فعل :  نشکن (چینی نشکن) ، نسوز ( پارچه ی نسوز )
 
میان وندها عبارتند از :
1 –    تا   :  سرتاسر ، گوش تا گوش ، سر تاپا
2 –    ا  :  گوناگون ، سراسر ، رنگارنگ ، سراپا
3 –   به    :  پا به پا ، خط به خط، شانه به شانه ، دربه در، خود به خود
4 –   و  :  گیرودار، ساخت وساز، چون و چرا ، آمدوشد ، جست و جو
5 –    وا   :  جورواجور
 
پسوندها عبارتند از:
الف – پسوند مکان :
1 –( ان ) :  باختران ، خاوران
2 –( دان ) :  گلدان ، نمکدان
3 –( زار ) :  نمک زار ، علف زار
4 –( سار ) :  کوهسار ، چشمه سار
5 –( ستان ) :  گلستان ، بلوچستان
6 –( سیر ) :  گرمسیر ، سردسیر
7 –( کده ) :   دانشکده ، دهکده
8 –( گاه ) :  دانشگاه ، فروشگاه
9 –( لاخ ) :  سنگلاخ
ب – پسوندهای زمان :
1 –  ( ان ) :  بهاران ، بامدادان
2 – ( گاه ) :  سحرگاه ، صبحگاه
ج – پسوندهای تصغیر ( کوچکی ):
1 –  ( چه ) :   دفترچه ، باغچه
2 – ( ک ) :  پسرک ، شهرک
 
د –  دیگر پسوند های زبان فارسی که اسم یا صفت می سازند:
1 –  ( ه ) :  سفیده ، زرده ، دیده ، اندیشه ، دندانه ، دسته
2 –  ( ی ) :  مردی ، روشنی ، آملی ، علمی ، خوردنی
3 –  ( ور ) :  هنرور ، پهناور ، کنجور
4 –  ( گین ) :  غمگین ، شرمگین
5 –  ( مند ) :  سعادتمند ، هنرمند
6 – ( اومند ) :   برومند ، تنومند
7 –  ( ناک ) :  غمناک ، ترسناک ، وحشتناک
8 –  ( انه ) :  مردانه ، زنانه ، صبحانه
9 –  ( انی ) :  نورانی ، روحانی
10 –  ( چی ) :  تلفن چی ، درشکه چی ، پست چی
11 – ( گان ) :  دهگان ، مهرگان ، صد گان
12 – ( گانه ) :  جداگانه ، دوگانه ،چند گانه
13 –  ( گون ) :  نیگون ، گلگون
14 – ( فام ) :  سیه فام ،نقره فام
15 –  ( آسا ) :  رعد آسا ، برق آسا ، مهر آسا
16 –   ( دیس ) :  تندیس ، گلدیس ، شب دیس
17 –   ( وار ) :  سوگوار ، امیدوار ، دیوانه وار
18 –   ( وش ) :  پریوش ، مهوش
19 –   ( نده ) :  گوینده ، شنونده ، رونده ، داننده
20 –   ( ار ) :  پرستار ، خریدار ، دیدار ، گفتار
21 –   ( گر ) :  توانگر ، آهنگر ، زرگر ، مسگر
22 –  ( کار ) :  تراش کار ، طلب کار
23 –  ( گار ) :  آموزگار ، پرهیزگار
24 –   ( یت )  :  جمعیت ، انسانیت
25 –   ( ین )  :  آهنین ، زرین ، پشمین ، رنگین
26 –  ( ینه ) :  زرینه ، پشمینه ، سیمینه
27 –  ( ا ) :  بینا ، دانا ، کوشا ، جویا
28 –  ( ان ) :  دوان ، گریان ، روان